کد مطلب:48241 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

چرا در قرآن كريم، از تقوا فراوان سخن گفته شده، اما از ورع، زهد و برخي از مسائلي كه در زبان روايات بيان شده، سخني به ميان نيامده است؟

در اينباره توجه به دو نكته ضروري است:

1. تقوا، مفهومي عام است كه بر همه يا بسياري از كارهاي خوب از قبيل زهد و ورع اطلاق ميشود; به بيان ديگر، تقوا در قرآن، عامل سعادت و رستگاري انسان معرفي شده است; اين عامل، ممكن است مصاديق فراواني داشته باشد كه زهد و ورع، از آن جملهاند; براي مثال قرآن كريم ميفرمايد: اين كتاب، بدون ترديد راهنماي پرهيزگاران است (بقره،2) در آية شريف، تقوا و متقين، يك مفهوم كلي است كه در آيات بعدي، مصاديق، مشخصات و صفات برجستة آن، مانند: ايمان، نماز، انفاق، و يقين را يكي پس از ديگري يادآوري فرموده در آخر هم خبر ميدهد كه فقط آنان رستگار هستند: أُوْلَغكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ;(بقره،5)

اگر در اين آيات، ايمان، نماز، انفاق، يقين و... از مصاديق تقوا به شمار آمده است، در آيات ديگر، زهد، ورع و... از مصاديق آن به حساب آمده است: اين سراي آخرت را از آنِ كساني قرار خواهيم داد، كه در اين جهان نه خواهان برتري جويي و نه خواهان فساد هستند و سرانجامِ نيك از آنِ پرهيزگاران است.(قصص،83); تا بر آن چه از دستتان ميرود، اندوهگين نباشيد و به آن چه به دستتان ميآيد، شادماني نكنيد و خدا هيچ متكبّر خودستايي را دوست ندارد.(حديد،23)

بي توجهي و دل نبستن به دنيا كه در آيات بالا به آن اشاره شده است، همان زهد و ورعي است كه از مصاديق ديگر تقوا است.

بنابراين، سفارشهاي فراوان به تقوا كه يك مفهوم عام و فراگير است و عامل مهم و تعيين كننده در سعادت انسان ميباشد، امري بديهي است.

2. اگرچه در قرآن كريم، واژههاي زهد و ورع استعمال نشده است، اما آيات فراواني وجود دارد كه در واقع، به زهد و ورع اشاره دارد; آيات (قصص،83) و (حديد،23) كه در بالا يادآور شديم، دو نمونه از آن است. اگر زهد و ورع، به معناي سادگيِ زندگي و حذف تجملات و اسير نشدن در چنگال مال و مقام است، ميتوان گفت، اين مهم، يكي از پيامهاي كلي قرآن كريم است كه آيات فراواني با تعابير گوناگون، به آن اشاره دارد.(ر.ك: اخلاق در قرآن، آيت اللّه مصباح يزدي، ج 1، ص 71ـ78، انتشارات مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني; / تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 23، ص 386، دارالكتب الاسلامية.)